" وَ اعْلَمْ أَنَّ کُلَّ شَیْءٍ مِنْ عَمَلِکَ تَبَعٌ لِصَلَاتِکَ- فَمَنْ ضَیَّعَ الصَّلَاةَ فَإِنَّهُ لِغَیْرِهَا أَضْیَع
بدان که هر چیز از کردار تو پیرو نماز تو است، پس هر کس نماز را ضایع کند عمل غیر نماز را ضایعتر کند.
امام علیه السلام نماز را محور کارهای دیگر می دانند.
از طرف دیگر سخن از ثواب و پاداش و مزد و سودمندی(دنیوی و اخروی) انجام یک کار چیزی هست که روح انسان ها به آن گره خورده وانسان قبل از انجام آن دنبال پاسخ این سوال است که از انجام این کار چی گیرم می اید؟! نمودش کجای زندگی منه؟!
به نظر میرسه این سخن ، سخنی درست و بجاست. وبرای یک ذهن جستجوگر و نتیجه گرا و واقع نگر نخستین گام برای مهم دانستن و مهم شمردن نماز تبیین آثار و دست آوردهای عینی و قابل استفاده در زندگی است.
در این جستار سعی خواهم کرد با توجه به آموزه های قرآن و روایات برخی از آثار و کارکردهای نماز در زندگی را مرور کنیم.
1-پذیرش هم کلامی ما از سوی پروردگار مهربان
•وقتی به محتوای نماز توجه می کنیم می بینیم نماز یک ارتباط کلامی دوسویه است .یک بار دیگر با دقت بیشتربه ترجمه سوره حمد (که بدون خواندن آن اصلا نماز محقق نمی شود )را بازخوانی و مطالعه کنیم .درمی یابیم که همه اش گفتگو با مخاطبی است بی همتا و دردانه عالم هستی.
نماز بهترین روش سخن گفتن با خداوند است. و به این نکته وقتی بهتر پی می بریم که نماز را با دیگر شکلهایی که برای نیایش و ارتباط با خداوند پیشنهاد می شود به لحاظ شکل و قالب و محتوی و عناصر تشکیل دهنده آن مقایسه کنیم .
•در تعبیری از امام علی بن الحسین که خود پیشوای ساجدان به درگاه ربوبیت حضرت حق به شمار می آید نماز کوچ و هجرت موجودی ناتوان به سوی موجودی بی نهایت با قدرت مطلق است.
(شیخ صدوق،من لایحضره الفقیه، ترجمه غفاری ج3 ص 558)
به فرموده یکی از ارباب معرفت "وقتى خداوند به بنده ناچیز، اجازه مى‌دهد که در پیشگاه او بایستد و سخن بگوید و حتى کلامش را نازل مى‌کند و به بنده خود مى‌آموزد که با آن با پروردگار خویش گفتگو کند، او را رهین بزرگ ترین لطف خود ساخته است. اگر انسان اهمیت این لطف الهى را درک کند، سزاوار است براى هر کلمه‌اى که در هنگام نماز مى‌گوید، هزاران بار خداى را شکر گوید؛ چه رسد که در قبال اداى نماز، از خداوند انتظار پاداش نیز داشته باشد. وقتى به کسى اجازه حضور در پیشگاه شخصیت بزرگى را مى‌دهند، آن را افتخار بزرگى براى خود مى‌شمرد. حال چه افتخارى بزرگ‌تر از اینکه به محضر خداوند بار یابد؟
نمازگزاران واقعى که حقیقت عبادت و نماز را مى‌شناسند، حضور و عرض ادب در پیشگاه خداوند و تلاوت آیات الهى و سخن گفتن با معبود خویش را بالاترین توفیق براى خود مى‌دانند و در مقام سپاس از این توفیق بزرگ، هر چیزى جز خدا را فراموش مى‌کنند و درخواست از خدا را عیب مى‌شمرند".
•نمازگزار، از سویی مهمان خداوند است و با ورود به حریم یارخودرا در پناه مهر و محبت ویژه محبوب ازلی قرار می دهد و از سوی دیگر نماز گزار خود را به تعبیر پیشوای گرانقدر اسلام ؛امام صادق - علیه السلام - خدمت گزار خداوند می بیند.
- نمازگزار بدون واسطه در خدمت خداست
شما اگر برای خدا به درمانده ای صدقه ای می دهید کمکی می کنید اول باید به دست فقیر بدهید اما در نماز شما و خدا هستید.
« انّ طاعة َ اللهِ عزّوجَلَّ خِدْمَتُهُ فِی الأرض فَلَیْسَ شیءٌ مِنْ خِدمتِهِ یَعْدِلُ الصلوةَ»
«همانا طاعت خدا به خدمت کردن اودر روی زمین است وهیچ خدمتی به اوبا نماز برابری نمی کند.
( محمد محمدی ری شهری ،میزان الحکمه، ج 7ص3094 حدیث 10542.)
این خدمت و این اجازه حضور بی منت را باید غنیمت شمرد و سر ازپا نشناخته به سوی سجاده نیاز روی آوریم و بر درگاه آن بی نیاز سربرآستان مهر او بسائیم.
هر آنکه خدمت جام جهان نمــا بکند
زملـــک تــا ملکـــوتش حجــاب بردارند
رسول مهربانی صلی الله علیه و آله می فرماید:
"فردی که نماز بخواند و پس از نماز به مناجات با او مشغول باشد تا نماز دیگر او مهمان خدا است و بر خدا است که مهمانش را گرامى دارد."
(کتاب شریف تحف العقول- سفارشات پیامبر به امام علی علیه السلام)
عباد بن صهیب گوید: از امام صادق (ع) شنیدم که فرمود: سه کس مهمان خداى عز و جل است.
"... شخصی که در نماز است و در پناه خدا است تا نماز را تمام کند ..."
خصال شیخ صدوق-ترجمه فهرى، ج1، ص: 145
امام علی علیه السلام
"کسى که پس از نماز در مسجد منتظر وقت نماز دیگرى بماند زائر خدا باشد و بر خدا حق است که زائر خود را گرامى دارد و هر چه خواهد باو بدهد. "
مهمانی خدا نزد ما چقدر ارزش دارد؟!
1- ادامه آثار در یادداشت های بعدی به شرط ادامه حیات انشاء الله دنبال کنید.
