گفته اند فرهنگ عامل پیوند و ارتباط انسان ها ی دیروز و امروز و فرداست. بنابر آموزه های ادیان توحیدی، اقامه نماز با قالب ها و شکل های گوناگون آن از گذشته ی دیر تا امروز وجود داشته است . و در روایات اسلامی اقامه نماز از سنت های پیامبران و سفیران الهی(1) و آخرین سفارش آنان(2) شمرده شده است . و نسل متدین امروز باید ترویج این فریضه تعالی بخش فرد و جامعه را به شیوه صحیح و عالمانه به نسل نو منتقل کند.

آنچه از آموزه های قران و روایات اسلامی بر می آید نماز جان فرهنگ دینی است که به برخی نمونه ها و مصادیق آن اشاره می شود:

1-      رشد و تعالی فرهنگ امید آفرینی و نشاط بخشی و پویایی فرد و جامعه به درستی در پرتو اقامه نماز مطلوب حاصل می شود. یکی از راهبردهای جبهه ابلیس و شیاطین انسانی پیرو وی القاء یاس و نومیدی بوده و هست بیماری مزمنی که عوارض ناگواری از قبیل افسردگی و پوچی و سرخوردگی از فعالیت های هدفمند اجتماعی را به دنبال دارد و عملا جامعه را فلج می کند.

جامعه نماز گزار با پیروی از گزاره های قرآنی نا امیدی از توانمندی خودو مومنان و مهمتر از آن نا امیدی از رحمت بی کران الهی را ویژگی اهل کفر می داند(3). و چنین باوری را از سوی خداوند نابخشودنی می داند. زیرا جامعه نا امید همان اعتقاد یهود را دارند که قدرت مطلقه خداوند را باور نداشته و به تعبیر قرآن دست های خدا را بسته می دانند.(4)

فرهنگ امید و نشاط بخشی در جای جای نماز موج می زند . با همان تکبیره الاحرام "الله اکبر" اول نماز شعله خاموش ناشدنی پویایی و نشاط و امید را در جان نماز گزار بر می افروزد وبا تکرار شش مرتبه واژه "رحمان"و"رحیم" تنها در دو رکعت نماز جایی برای نا امیدی و پوچی در زندگی فردی و اجتماعی انسان باقی نمی گزارد. و حقیقت نماز امید بخشی است . تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل.

2-     فرهنگ خود باوری و عزت مندی و کرامت انسانی همواره موجب رشد و بالندگی و تعالی جامعه اسلامی بوده است. و در پرتو این دو عنصر کلیدی است که پیشرفت مادی و معنوی به موازات یکدیگر حاصل می شود.

تحریف فرهنگ اصیل دینی و وارونه جلوه دادن ارزش ها ی فطری و الهی و القا ء مداوم و حساب شده ی خودباختگی فرهنگی و استحاله فرهنگی و سرانجام مسخ فرهنگی از دیگر راهبردهای اساسی قرارگاه فکری و عملیاتی ابلیس و فرمانبران اوست که به دنبال تحقق آن در میان امت اسلامی هستند.

نمازگزار با بینش عمیق در باره جهان و انسان که برگرفته از معارف و آموزه های نماز است خود را جلوه ای روشن از عزیز مطلق ، کریم مطلق می داند (5). و عزت و تکریم عاریه ای و پوششی را از حقیقی و واقعی آن باز می شناسد. و از بی بصری بندگی آدمیانی چون خود نمی کند. نماز گزار چون در حریم ربی الاعلی وربی العظیم قرار گرفت دیگر به هیچ قیمتی حاضر نیست این گوهر کرامت و عزت الهی را که هدیه بی بدیل آفریدگار رحیم و رحمان به اوست نذر قباد و جم کند(6).نماز گزار با سرکشیدن جرعه توحید از واژه واژه سوره حمد خودرا در دریای بی کران عزت و کرامت الهی غرق می بیند. و در برابر عزت ها و تکریم های دروغین و بی پایه شیاطین دچار خود باختگی نمی شود .

3-     فرهنگ همگرایی و همدلی اجتماعی به عنوان یکی از سرمایه های تمام ناشدنی جامعه رشد یافته، ریشه در فرهنگ متعالی اسلام دارد. سرمایه ای که با اخوت و برادری و مساوات در میان فرد فرد جامعه دینی شکل می گیرد .و بخش قابل توجهی از منابع روایی و ادبیات غنی زبان فارسی را نیز به خود اختصاص داده است. و در کتاب آسمانی مسلمانان نیز به صراحت جامعه مومنانه را چون خانواده بزرگی دانسته است که همه افراد آن را اعضای یک خانواده دانسته و نسبتی برادرانه با یکدیگر دارند." انَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَیْنَ أَخَوَیْکُمْ ? وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ-10-حجرات"(7)جامعه ای که با نسبت اخوت می تواند زیر سایه گسترده رحمت خداوندی قرار گیرد و به مقام امن برسد.

نمازگزاران با الهام از آموزه های نماز و تمرین و رفتار عملی همه مومنان و صالحانی که برآنان سلام می فرستد "السلام علینا و علی عباد الله الصالحین" اندیشه و قلم و پا و دست و زبان خویش را از آسیب به آنان باز می دارد. (8)و نه تنها مردمان از او زیان و اسیبی نمی بینند که در قنوت و سجده برای آنان چون خود بهترین ها را از خدا می خواهد و برایش دعا می کند.(9) اقامه نماز جماعت که نمونه بارز همگرایی اجتماعی در جامعه اسلامی است را نوع مطلوب و کامل اقامه نماز می داند. و صفوف منظم و استوار نماز جماعت که همه قومیت ها، رنگ ها و نژاد ها بی هیچ شائبه فرادستی و فرودستی و فقر و غنا و ... رو به قبله ای یگانه ایستادند خود نشانه تعالی فرهنگی فرهنگ غنی و نورانی و انسان پرور نماز است.

و نکته مهم توصیه های پیشویان دینی در رفتن به نماز مسجد و حضور در جماعت مسلمین است . این حضور ابعاد و زوایای گوناگونی دارد . از جمله ، دید و بازدید مومنان از یکدیگر، دلجویی و تفقد از حال و احوال مومنان، دست گیری از مومنان مستمند که به مسجد و جماعت خدا محوران پناه آورده اند.

اینک که ستاد اقامه نماز در آستانه برگزاری بیست و سومین اجلاس نماز در دی ماه قرار دارد. و علی القاعده سخنرانان برجسته از مدیران فرهنگی و اجرایی کشور در آن به بیان دیدگاههای خویش می پردازند شایسته است به جای سخنرانی محتوایی پیرامون اهمیت و جایگاه نماز که به اندازه کافی در قالب های گوناگون طی این بیست و دوسال ارائه شده است. به بیان نقش ها و وظائف سازمان و نهاد تحت مدیریت خویش و چگونگی ایفای نقش ها در نهادینه سازی فرهنگ اقامه نماز مطلوب در جامعه به ویژه در میان نسل نو از کودکی تا دانشگاه بپردازند و ساز و کارهای آن را عملیانی و با مدل ها و روش های کارآمد تبیین کنند.

توصیه می شود بار دیگر پیام های رهبری فرزانه بازخوانی شود و موانع انگیزشی مدیران و یا بعضا قانونی و اجرایی آن شناسایی و راهکارهای مناسب برای رفع آن ارائه شود. تا همانطور که رهبری انتظار دارند فضای اجلاس فضای سخنرانی صرف نباشد. و به حق مجمعی از صاحب نظران باشد که گره های احتمالی و یا قطعی سر راه ترویج و فرهنگ سازی نماز را بگشاید. والسلام... سید..

پی نوشت های مقاله در صفحه اختصاصی با همین عنوان